Azərbaycanda toyuq əti gündəlik tələbat məhsulları sırasındadır. Toyuq ətini istehlak edənlərin çoxu broyler məhsullarına üstünlük verir. Çünki broyler toyuğu kənd toyuğundan- yəni kənar müdaxilə, xüsusi şərait, qida və dərmanlar olmadan yetişdirilən toyuqdan ucuzdur. Həmçinin, broyler yumurtası da kənd yumurtasından qat-qat ucuz satılır.
Cibimizə xeyir verən bu məhsulların nə yazıq ki, sağlamlığa ziyanları çoxdur. Broyler məhsullarının ziyanlı olduğu barədə dünyada xeyli sayda faktlar var.
Yəni bu toyuqlar günəş işığı olmadan, hərəkətsiz şəkildə bəslənirlər. Süni işıqlandırılmaya məruz qalırlar, həmçinin, kimyəv dərmanlar, hormonal tərkibli süni yemlərlə bəslənirlər. Yemlərə vurulan və insan orqanizmi üçün təhlükəli hesab edilən dioksin maddəsi onun kəsildikdən uzun müddət sonra xarab olmasının qarşısını alır.
Daha bir fakt ondan ibarətdir ki, broyler fabrikləri 1 ton yemə 1 kq Premix hormonu qarışdırırlar. Bu Premiksin içində antibiotiklər var ki, toyuqlar xəstəliklərə tutulmasınlar. Bu antibiotiklər verilən quşlarda bağırsaq florası inkişaf etmir və bu toyuqda sürətli və saxta kütlə yaradır. Premiksə yumurtanın sarısının daha da sarı olması, təbii yumurtaya bənzəməsi üçün lifekorotin adlı zərərli maddə də qatırlar.
Ölkəmizdə də çox istehlak edilən broyler toyuq və yumurtalarının zərərləri haqqında Qida təhlükəsizliyi Hərəkatının rəhbəri, Sağlam qidalanma mütəxəssisi Məhsəti Hüseynova News365.az –a danışıb.
O bildirib ki, broyler toyuqlarının yetişdirilməsində, tez çəki almasında bir çox zərərli dərmanlardan istifadə olunur:
“Sənaye üsulu saxlanılan broyler toyuqları var ki, bu broyler toyuqlarının az bir zamanda tez çəkiyə sahib olması, eyni zamanda, xəstəliklərdən qorunması, hərəkətsiz şəkildə saxlanılmasına görə bir çox kimyəvi, hormonlu dərmanlardan, antibiotiklərdən istifadə olunur. Onların daha tez çox çəkiyə sahib olması, hərəkət etməməsi üçün onları bir-birinə yaxın yerdə, kiçik sahədə saxlayırlar. Belə olan halda toyuq normal inkişaf etmir və normalda 3-4 ayda gələcəyi çəkiyə həmin toyuqlar 28, ən yaxşı halda 56 gündə gəlir. Onlarda istifadə edilən antibiotiklər var ki, bu antibiotiklər daha çox xəstəliklərdən qorunmaq üçün istifadə olunsa da, eyni zamanda, orqanizmdə faydalı bakteriyaların da məhv olmasına gətirib çıxarır. Bu səbəbdən qəbul etdiyimiz həm həmin toyuqda, toyuqun qidasında insan orqanizmində eyni təsiri göstərir”.
Mütəxəssis qeyd edib ki, broyler toyuqlarına verilən hormonlu dərmanlar yetkinlik yaşına çatmış qız və oğlanlara mənfi təsir edir:
“Digər məqam isə toyuqların yetişdirilməsində istifadə olunan hormonlu dərmanlar toyuq, yumurta vasitəsilə insan orqanizminə keçir ki, bu da qızlarda cinsi yetişkənlik dövrünün daha erkən başlamasına və oğlanlarda cinsi yetişkənlik dövrünün pozulmasına gətirib çıxarır”.
Ekspert hesab edir ki, broyler yumurtaları keyfiyyətcə çox aşağıdır:
“Həmin toyuqların yumurtlaması üçüm süni gur işıqların verilir. Yəni bir gün ərzində süni şəkildə gecə-gündüz effekti yaradıb, onları aldadaraq daha çox yumurtlamasına səbəb olurlar. Say etibarı ilə artırsalar da təbii yetişmədiyinə, təbii prosesdən keçmədiyinə görə, yumurtanın tərkibindəki makro və mikro elementlər kənd yumurtasına görə daha aşağı olur. Təhlükəsizlik baxımından faydalı olsa da amma keyfiyyət, sağlamlıq baxımdan heç də sənaye üsulu ilə yetişdirilən yumurta kənd yumurtasını əvəz edə bilməz. Ona görə də yaxşı olar ki, quş əti, toyuq əti məhsullarını mənşəyi bəlli olan yerdən, təbiisini alsınlar”.
~ Abbaszadə Fidan
